Tomatis

Trening słuchowy oparty na metodzie profesora Tomatisa

Terapię tą metodą prowadzi Szkoła Podstawowa nr 2 w Węgrowie, Szkoła Podstawowa w Grębkowie oraz Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Węgrowie Treningi słuchowe zgodnie z założeniami profesora Tomatisa. Treningi przeznaczone są dla uczniów:

– z problemami szkolnymi: zaburzeniami pamięci, uwagi, koncentracji, z dysleksją,
z dysortografią, z trudnościami w czytaniu oraz w nauce języków obcych.
– 6-7 letnich niedojrzałych emocjonalnie i społecznie do rozpoczęcia nauki szkolnej.
– autystycznych, z nadpobudliwością psychoruchową (ADHD),
– z zespołem Downa, mózgowym porażeniem dziecięcym, wcześniaków,
– z zaburzoną koordynacją i integracją sensomotoryczną(zaburzenia integracji sensorycznej),
– chcących doskonalić swój potencjał,
– z opóźnionym lub nieprawidłowym rozwojem mowy.

Metoda Tomatisa ma także zastosowanie w terapii osób dorosłych z zaburzeniami głosu spowodowanymi jego niewłaściwym używaniem (nauczyciele, śpiewacy, lektorzy, aktorzy) oraz osób z problemami emocjonalnymi, żyjących w stresie, mających trudności w kontaktach społecznych.

Treningi prowadzą certyfikowani terapeuci tej metody.

TWÓRCA METODY TRENINGU SŁUCHOWEGO.

Twórcą metody treningu słuchowego (stymulacji audio-psycho-lingwistycznej) jest prof. Alfred A. Tomatis -wybitny francuski otolaryngolog, neurolog i foniatra. Prowadził on badania nad funkcjonowaniem ucha oraz jego wpływem na słyszenie, język i uczenie się. Wiele czasu poświęcił opracowaniu skomplikowanej technologii „elektronicznego ucha”, które jest imitacją ucha doskonałego. Trening słuchowy, jako metoda terapeutyczna, cieszy się uznaniem wielu specjalistów z dziedziny medycyny, psychologii, pedagogiki i terapii zajęciowej. Wykorzystuje się ją w kilkuset ośrodkach na całym świecie.

2. PRAWA TOMATISA – CZYM SIĘ RÓŻNI SŁUCHANIE OD SŁYSZENIA?

1. Głos zawiera tylko to, co może usłyszeć ucho.

2. Jeżeli uszkodzonemu uchu umożliwi się ponownie prawidłowe słyszenie utraconych
lub stłumionych częstotliwości natychmiast zostają one w sposób nieświadomy
zrekonstruowane w emitowanym głosie.

3. Odpowiednia stymulacja słuchowa spowoduje trwałą poprawę zdolności słuchania i w
konsekwencji polepszenie odtwarzania dźwięku.

Profesor A. A. Tomatis wyodrębnił słyszenie i słuchanie jako dwa odrębne procesy. Słyszenie jest procesem biernym, a słuchanie aktywnym. Kiedy się zamyślimy nie słuchamy, tylko słyszymy. Odbieranie bodźców słuchowych odbywa się wówczas poza naszą świadomością. Nie analizujemy świadomie docierających do nas komunikatów. Słuchanie wymaga zaś skupienia i zaangażowania. Trudności ze słuchaniem powodują problemy, między innymi, z koncentracją uwagi, mową i czytaniem. Na słuchanie składa się nie tylko zdolność przyswajania informacji z otoczenia, ale także umiejętność ich filtrowania, czyli eliminacji tych bodźców, które są dla nas w danej chwili zbędne i nieistotne. Tak przefiltrowaną informację mózg może przetworzyć i posegregować. Zdolność tą określamy mianem uwagi słuchowej.
Gdy jest ona zaburzona dziecko postrzegane jest jako niegrzeczne, a nawet agresywne. Jego zachowanie nie wynika ze złej woli. Jest efektem braku umiejętności radzenia sobie z natłokiem docierających do niego w każdej chwili bodźców z otoczenia. Możemy dobrze słyszeć (wskazują na to badania audiologiczne), a jednocześnie mieć problemy z syntezą i analizą słyszanych dźwięków oraz trudności ze skojarzeniem znaków graficznych z odpowiednimi dźwiękami, co ma szczególne znaczenie w procesach poprawnego czytania i pisania. Odbudowanie świadomej potrzeby słuchania jest kluczem do odtworzenia komunikacji, a co za tym idzie potrzeby mówienia.
Prof. A.A.Tomatis wykazał, że aby wytworzyć dźwięk, musimy go najpierw usłyszeć. Odkrycie tzw. „efektu Tomatisa”, tj. zasady mówiącej, że możemy powiedzieć tylko to, co może usłyszeć ucho oraz, że modyfikacja słyszenia prowadzi do zmian w głosie zostało ogłoszone przez Francuską Akademię Nauk Ścisłych i Medycyny oraz stało się podwaliną nowej interdyscyplinarnej nauki zwanej audio-psycho-fonologią.

NA CZYM POLEGA METODA TRENINGU SŁUCHOWEGO?

Trening słuchowy według metody prof. A.A. Tomatisa polega na słuchaniu odpowiednio przetworzonych dźwięków, w ściśle określonym czasie, przy ustawieniu odpowiednich parametrów. Specjalistyczne urządzenie zwane „elektronicznym uchem”, jako idealny model ucha ludzkiego, umożliwia stworzenie odpowiednich warunków terapeutycznych. Mięśnie ucha środkowego przez godzinę dziennie ( 60 minut) są zmuszane do ciągłej pracy, co w warunkach naturalnych nie jest możliwe. Prowadzi to do zwiększenia zdolności i precyzyjności analizy dźwięku. Umożliwia również poprawę zdolności radzenia sobie z natłokiem bodźców słuchowych, na które jesteśmy narażeni każdego dnia (zmniejsza się lub eliminuje nadwrażliwość słuchowa).
Prof .A.A. Tomatis wiele czasu poświęcił wybraniu odpowiedniej muzyki, która umożliwiłaby realizację założeń metody. Podczas terapii centrum procesów myślenia – kora mózgowa – stymulowane jest przez odpowiednio dobrane dźwięki o określonej i zróżnicowanej częstotliwości. Wykorzystuje się między innymi dźwięki mające dużo wysokich częstotliwości, które są szczególnie korzystne dla ludzkiego organizmu. Takie kryterium spełnia przede wszystkim muzyka Mozarta. Wykorzystywane są również chorały gregoriańskie, walce oraz filtrowany głos matki.

Efekt Tomatisa:

– powoduje gimnastykę ucha,
– wzbudza pragnienie komunikacji,
– ogranicza lęki i stres.

4. DIAGNOZA

Trening uwagi słuchowej poprzedzony jest szczegółową diagnozą określającą rodzaj i zakres problemów dziecka. Składa się na nią:

1. Wywiad z rodzicami.
2. Analiza dostarczonej dokumentacji pedagogicznej, psychologicznej i medycznej.
3. Badanie dziecka w zakresie uwagi i lateralizacji słuchowej przy użyciu
specjalistycznego urządzenia- audiometru. Mierzy ono odpowiedzi dziecka na poszczególne
częstotliwości, zdolność do rozróżniania dźwięków oraz dominację ucha.
4. Inne metody diagnostyczne ( w zależności od potrzeb).
Na podstawie analizy uzyskanych danych opracowuje się indywidualny program terapii dla każdego dziecka.

TERAPIA

Długość trwania programu terapeutycznego różni się w zależności od nasilenia deficytów dziecka oraz jego reakcji na stosowaną stymulację. Minimalny czas trwania treningu słuchowego obejmuje dwa etapy.
Pierwszy etap składa się z 30 godzin słuchania. Drugi etap rozpoczyna się po przerwie i trwa 15 godzin. Oprócz biernego słuchania obejmuje on także aktywną pracę z mikrofonem. Jego celem jest zwiększenie świadomości samokontroli dźwięków, polepszenie płynności mowy lub jej zapoczątkowanie.
Podczas drugiego etapu wykorzystywany jest elektronicznie przefiltrowany głos matki dziecka. Przypomina on głos, który słyszało dziecko w okresie życia płodowego. Daje mu to możliwość ponownego przeżycia poszczególnych faz rozwoju prowadzących do mówienia, zwłaszcza wówczas, gdy pierwsze etapy komunikowania się uległy zaburzeniu. Wpływa także korzystnie na sferę emocjonalną dziecka („zamknięcie w sobie” lub nadpobudliwość).
W zależności od postępów dziecka możliwe jest przedłużenie terapii o kolejne etapy. Przebieg procesu terapeutycznego jest na bieżąco monitorowany. Testy uwagi i lateralizacji słuchowej powtarzane są przed i po zakończeniu każdego etapu terapii.

6. EFEKTY TERAPII MOŻLIWE DO OSIĄGNIĘCIA:

1. Poprawa w zakresie umiejętności szkolnych: czytania, pisania, zmniejszenie liczby
popełnianych błędów ortograficznych, lepsze zapamiętywanie.
2. Poprawa koncentracji i uwagi.
3. Wzbudzenie motywacji do komunikowania się.
4. Poprawa w zakresie sprawności posługiwania się mową.
5. Poprawa rozumienia języka.
6. Zmniejszenie nadwrażliwości na dźwięki oraz inne bodźce sensoryczne.
7. Zwiększenie zdolności do koncentrowania uwagi.
8. Polepszenie koordynacji ruchowej i równowagi, co wzmacnia efekty rehabilitacji
ruchowej i metody Integracji Sensorycznej.
9. Skuteczniejsze radzenie sobie z emocjami i stresem.
10. Lepsze wykorzystywanie posiadanych możliwości.

Należy pamiętać, iż system nerwowy potrzebuje czasu na zintegrowanie i „przetwarzanie” tego czego „nauczył” się podczas treningu słuchowego. Dlatego też efekty terapii nie muszą pojawić się natychmiast po jej zakończeniu. Niekiedy potrzeba dłuższego czasu, aby zauważalne były wyraźne zmiany w funkcjonowaniu dziecka. Natomiast raz osiągnięte rezultaty są trwałe.

7. SPRZĘT WYKORZYSTYWANY PODCZAS TERAPII

Wykorzystywany materiał dźwiękowy zapisany jest w wysokiej jakości cyfrowej. Następnie
zostaje przetworzony za pomocą „elektronicznego ucha” w sposób analogowy. Elektroniczne
ucho filtruje dźwięki, jak też włącza je i wyłącza.
Podczas terapii wykorzystuje się specjalne słuchawki, które poza tradycyjnymi głośnikami na
uszach, wyposażone są w wibrator kostny umieszczony na szczycie głowy. Wysłuchiwane
dźwięki przenoszone są zatem zarówno drogą powietrzna, jak i kostną. Jest to szczególnie
istotne w przypadku małych dzieci lub dzieci z zaburzonym rozwojem, które szybciej i lepiej
odbierają bodźce słuchowe drogą kostną, czyli poprzez całe ciało.