Depresja to choroba w rozumieniu medycznym , którą trzeba leczyć, a nie stan przejściowy, który mija. Należy ją odróżnić od przejściowego przygnębienia, obniżonego nastroju, złego samopoczucia, smutku, czy krótkotrwałej reakcji na trudną sytuację. Jest to też coraz częściej pojawiający się problem zdrowotny, który może występować w bardzo różnych okresach życia człowieka – od dzieciństwa po późną starość.
W Polsce depresja dotyka około 1,5 mln. osób (to tyle ile mieszka w Warszawie). Szacuje się, że od 10 do 15%, a nawet 20 młodzieży cierpi z powodu zaburzeń depresyjnych, a niektóre dane wskazują, że objawy depresyjne można stwierdzić nawet u co trzeciego nastolatka.
Najbardziej poważną kwestią u dzieci i młodzieży z depresją jest podwyższone ryzyko myśli i zachowań samobójczych. Według dostępnych danych tylko w 2018 roku w Polsce osoby niepełnoletnie podjęły 746 prób samobójczych, z tego 92 ze skutkiem śmiertelnym. Stawia to nas na drugim miejscu w Europie przed Niemcami. Kolejne są: Francja, Wielka Brytania ,Włochy oraz Hiszpania .
Młodzież cierpiąca na depresję z myśleniem samobójczym wymaga dodatkowej kontroli i leczenia ukierunkowanego na zmniejszenie tego ryzyka.
Jeśli obecne myśli samobójcze są poważne, osoba wymaga leczenia w warunkach zamkniętych o dużych restrykcjach.
Kryteria diagnostyczne zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży wg DSM – 5:
(co najmniej 5 z 9 symptomów, wskaźników , objawów w okresie co najmniej 2 tygodni)
- Znaczący i utrzymujący się nastrój depresyjny(obniżony nastrój , smutek utrzymujący się, przygnębienie) lub drażliwość.
- Anhedonia- brak odczuwania przyjemności, radości lub wyraźne ograniczenie zainteresowania.
(Uwaga: powinien wystąpić objaw 1 lub 2)
- Istotna utrata lub przyrost masy ciała, utrzymujący się wzmożony lub osłabiony apetyt albo niepowodzenie w oczekiwanym zwiększeniu masy ciała.
- Utrzymująca się bezsenność lub nadmierna senność (hipersomnia).
- Utrzymujące się poczucie bezwartościowości lub nadmierne bądź nieuzasadnione poczucie winy.
- Zmniejszona zdolność myślenia, koncentracji lub podejmowania decyzji.
- Nawracające myśli o śmierci.
- Nawracające myśli samobójcze.
- Próba samobójcza lub określony plan popełnienia samobójstwa.
Ponadto, by zdiagnozować depresję u dziecka należy wykluczyć przyczyny organiczne (np. choroby tarczycy ), choroby psychiczne (zaburzenia dwubiegunowe, schizofrenia ) , ale także przyjmowanie leków czy nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Jakie objawy powinny zwrócić uwagę otoczenia?
- Drażliwość, chwiejność nastroju, impulsywność, pobudzenie psychoruchowe.
- Wybuchy gniewu, krzyku, skarg, niezrozumiałego rozdrażnienia lub płaczu.
- Obniżony nastrój, apatia, niechęć do aktywności, które wcześniej sprawiały radość.
- Wycofanie z relacji z rówieśnikami i rodziną, brak energii, bezczynność.
- Pogorszenie zdolności intelektualnych: problemy z koncentracją, pamięcią, gorsze stopnie w szkole.
- Zmiana apetytu – jego brak, chudnięcie lub przeciwnie – objadanie się.
- Zbyt mało lub zbyt dużo snu. Nocna aktywność, niechęć do wstawania rano.
- Skargi na nudę, poczucie beznadziei.
- Zaniechanie dbałości o wygląd, higienę.
- Krytycyzm wobec siebie, niska samoocena, nadmierna koncentracja na sobie.
- Poczucie winy, samo obwinianie się.
- Częste nieobecności w szkole, unikanie jej, gorsze wyniki w nauce.
- Ucieczka przed wysiłkiem.
- Zainteresowanie tematyką śmierci i samobójstw.
U wielu młodych osób pojawia się myślenie o śmierci (czytanie wierszy, opowiadań o śmierci, pisanie własnych wierszy o śmierci, umieraniu czy samobójstwie; poruszania tego tematu w rozmowach z rówieśnikami). Często przed podjęciem próby samobójczej młody człowiek pisze listy, SMS-y, posty na portalach społecznościowych. Jest to swoisty apel o pomoc.
