Dziecko dwuletnie:
- nie rozumie poleceń słownych w sytuacjach domowych,
- nie podejmuje prób wypowiadania się,
- zamiast wyrazów wypowiada pojedyncze dźwięki mowy (głoski),
- z trudem wypowiada tylko pojedyncze wyrazy bez prób ich łączenia
w zdanie, - wymawia dźwięki w taki sposób, że jego wypowiedź jest całkiem niezrozumiała,
- ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo zbyt wysoki,
- zaobserwujemy jakąkolwiek nieprawidłowość w budowie i funkcjonowaniu warg, języka (a także wędzidełka języka), podniebienia miękkiego i twardego oraz w stanie zgryzu.
Dziecko czteroletnie:
- nie rozumie, nie wykonuje poleceń słownych,
- wypowiada tylko pojedyncze wyrazy i uzupełnia wypowiedź gestem albo
- wypowiada z trudem proste zdania, albo w większości wypowiada połączenia wyrazów niepoprawne pod względem gramatycznym,
- wymawia dźwięki mowy w taki sposób, że jego wypowiedź jest często niezrozumiała,
- różne dźwięki mowy wymawia nieprawidłowo, tzn. zamiast oczekiwanej głoski wymawia inną, np. zamiast f, w wymawia p, b, zamiast k, g
- wymawia t, d, zamiast s, z, c, dz wymawia ś, ź, ć, dź, zamiast r wymawia j, zamiast c, dz wymawia s, z,
- ubezdźwięcznia głoski dźwięczne, np. zamiast b wymawia p, zamiast
g wymawia k, zamiast w wymawia f, - r wymawia międzyzębowe (język wsuwa miedzy zęby) lub inaczej zniekształca,
- wsuwa język między zęby lub układa język i wargi przy wymawianiu s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź tak, że głoski te są w efekcie nienaturalne, świszczące,
- ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo zbyt wysoki,
- ma zbyt powolne lub zbyt szybkie tempo wypowiedzi,
- zaobserwujemy jakąkolwiek nieprawidłowość w budowie i funkcjonowaniu warg, języka (a także wędzidełka języka), podniebienia miękkiego i twardego oraz w stanie zgryzu.
Dziecko sześcioletnie:
- nie wykonuje poleceń lub ich realizacja wskazuje na ich niepełne rozumienie, a więc nawet wtedy, gdy dziecko nie rozumie tylko pewnych elementów treści poleceń, np. nazw klocków lub wyrażeń przyimkowych,
- wypowiada tylko proste zdania,
- wykazuje ubogi zasób słownictwa,
- formy gramatyczne jego wypowiedzi są często niepoprawne,
- wymawia dźwięki mowy (głoski) w taki sposób, że jego wypowiedź jest często niezrozumiała,
- różne dźwięki mowy wymawia nieprawidłowo, tzn. zamiast oczekiwanej głoski wymawia inną, np. zamiast k, g wymawia t, d, zamiast s, z, c, dz wymawia ś, ź, ć, dź, zamiast sz, ż, cz, dż wymawia s, z, c, dz, zamiast r wymawia l lub ł,
- ubezdźwięcznia głoski dźwięczne, np. zamiast b wymawia p, zamiast
z wymawia s, zamiast ż wymawia sz, - r wymawia międzyzębowe (język wsuwa miedzy zęby) lub inaczej zniekształca,
- wsuwa język między zęby lub układa język i wargi przy wymawianiu s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź tak, że głoski te są w efekcie nienaturalne, świszczące,
- przestawia sylaby w obrębie wyrazu lub skraca wyrazy,
- ma głos chrapliwy albo matowy, albo nosowy, albo zbyt wysoki,
- ma zbyt powolne lub zbyt szybkie tempo wypowiedzi,
- ma objawy jąkania,
- zaobserwujemy jakąkolwiek nieprawidłowość w budowie i funkcjonowaniu warg, języka (a także wędzidełka języka), podniebienia miękkiego i twardego oraz w stanie zgryzu.
Opracowanie: Magdalena Miałkowska